Gluten jest białkiem występującym w pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie i stanowi 80% białka
pszenicy. Jest mieszaniną roślinnych białek: gliadyny i gluteiny. Obecnie mamy do czynienia
z kilkoma stanami chorobowymi wywołanymi przez gluten.
Pierwszym z nich jest alergia na gluten objawiająca się najczęściej atopowym zapaleniem skóry (u dzieci) oraz dolegliwościami ze strony układu oddechowego i pokarmowego (częściej u dorosłych). Jedną z metod diagnostyki w.
W alergii jest eliminacja produktów zawierających gluten i obserwacja reakcji organizmu na wprowadzone
zmiany.
Kolejnym schorzeniem spowodowanym brakiem tolerancji na gluten jest choroba Duhringa
(skórna postać celiakii). Występuje bardzo często u osób u których rodzina chorowała na celiakie.
Objawami są zmiany skórne takie jak rumień, pęcherze prowadzące do powstawania strupów i blizn.
Poza zamianami skórnymi pacjenci skarżą się na dolegliwości ze strony układu pokarmowego. W celu
diagnozy choroby należu wykonać badanie oznaczające poziom przeciwciał przeciwko endomysium
mięśni gładkich (IgAEmA) oraz przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG), a w przypadku
dolegliwości ze strony układu pokarmowego należy również wykonać biopsję z pobraniem wycinków
jelita cienkiego.
Nadwrażliwość na gluten to stan, w którym wykluczono celiakie (nie ma przeciwciał
tTG i EmA) a także nie zauważono zaniku kosmków jelitowych. Całkowity poziom IgE również
pozostaje w normie. W przypadku nadwrażliwości na gluten objawy są niemal identyczne jak w
innych schorzeniach. Coraz częściej słyszy się o powiązaniu zaburzeń psychicznych z nadwrażliwością
na gluten. Jako diagnostykę poleca się wprowadzenie diety bezglutenowej i obserwację czy reakcje
niepożądane ustąpiły.
Ostatnią choroba związaną z glutenem jest celiakia zwana również chorobą
trzewną. Jest nieuleczalna a rozpoczyna się od uszkodzenia jelita cienkiego i kosmków jelitowych.
Rozpoznanie tego schorzenia nie jest łatwe, ponieważ objawia się w różny sposób. Diagnostyka
opiera się na określeniu całkowitego poziomu przeciwciał IgA, przeciwciał przeciwko
transglutaminazie tkankowej w klasie IgA (tTG IgA). Należy również zbadać poziom przeciwciał w
klasie IgG: przeciwciała przeciwko de deaminowanemu peptydowi gliadyny (DGP IgG), przeciwko
transglutaminazie tkankowej w klasie IgG (tTG), przeciwko endomysium mięśni gładkich w klasie
IgG (EmA IgG). Dodatkowo zaleca się również wykonanie testów na obecność przeciwciał przeciwko
„nowej gliadynie”, przeciwciał AGA, testów na obecność antygenów HLA-DQ2 oraz HLA-DQ8.
